Integrativna Art Psihoterapija

Integrativna Art Psihoterapija
21 sep
sep , 21 , 2021 Julija Vukašinović

Umetnost je stara gotovo koliko i samo čovečanstvo, razvijala se uporedo sa njim, zauzimajući važno mesto u svim društvenim zajednicama. Najranije civilizacije koristile su umetnost za lečenje, rituale, izražavanje i komunikaciju. Njena lekovita svojstva zapažena su od davnina, ali je tek sredinom prošlog veka ideja o spoju umetnosti i terapije dobila svoju pravu formu kroz nov psihoterapijski pravac – art terapiju.  Ovaj pravac je nastao skoro istovremeno na području Velike Britanije i Sjedinjenih Američkih Država. Vremenom, interesovanje za art terapiju je počelo sve više da raste, te se ona prenela i u druge krajeve sveta. U našoj zemlji se art terapija razvila u posebnu, nezavisnu oblast – integrativnu art psihoterapiju, koja se izučava u okviru Srpskog društva za integrativnu art psihoterapiju, čiji je osnivač profesorica Snežana Milenković. Prema njenoj definiciji, integrativna art psihoterapija predstavlja „kreativnu upotrebu umetničkih medija kao terapijskog sredstva u pozitivnoj promeni ličnosti u kojoj klijent aktivno učestvuje u prisustvu psihoterapeuta u zaštićenoj i podržavajućoj terapijskoj sredini“. Zašto je integrativna? Zato što u svom teorijskom okviru objedinjuje koncepte mnogih psihoterapijskih pravaca (geštalt, transakciona analiza, psihoanaliza, sistemska porodična terapija, kognitivno-bihejvioralna terapija, telu usmerene terapije…), a inspirisana je idejama egzistencijalističke fenomenologije, istočnjačkih praksi i nalazima savremenih neuropsiholoških istraživanja. Zašto je art terapija? Zato što se u njenom središtu nalaze umetnost, kao glavno sredstvo izražavanja, i kreativnost, kao osnovna vrednost pristupa,  koje se prožimaju i kroz teoriju i kroz praktični rad. Šta zapravo predstavlja art terapija? To je vrsta psihoterapije koja primenjuje stvaralački proces kao sredstvo komunikacije i izražavanja, kako svesnih, tako i nesvesnih: potreba, emocija, misli, fantazija, želja… U tom stvaralačkom procesu, kroz umetnički medij, misli i osećanja postaju umetničko delo, koje je polazna osnova za dalji rad, jer se kroz njegovu proradu pomaže klijentu da ostvari terapijske ciljeve. U integrativnoj art psihoterapiji se koristi širok spektar umetničkih medija, kao što su: crtanje, slikanje, vajanje, kolaž, fotografija, video, priča, poezija, pokret, igra… Ovaj pravac pruža i veliku mogućnost za kombinovanje raznih tehnika, za šta su potrebni fleksibilnost, inovativnost i kreativnost terapeuta. Eksperimetisanje u širokom opsegu tehnika otvara prostor za nove uvide i rast klijenta. Umetnički mediji služe kao most između terapeuta i klijenta. Olakšavaju komunikaciju i pružaju šansu da se izraze stvari o kojima je osobi teško da priča, negativne misli, kompleksna osećanja, bolna sećanja i teme koje izazivaju stid kod klijenta, zaobilaze se verbalne odbrane, klijenti se lakše otvaraju, a olakšava se i postizanje željenih promena. Omogućavaju da se na vidljiv način prati klijentov razvoj i promena. Ovakve forme terapije inspirišu ljude da budu više u kontaktu sa sobom i podstiču ih da istraže sebe, one uključuju celo biće. Na ovaj način, klijenti se više aktiviraju, jer njihov zadatak nije samo da nešto pričaju, već i da nešto rade i stvaraju.

Osim što je važno znati šta jeste art terapija, važno je znati i šta ona nije. Naziv može da zvuči zbunjujuće, ali art terapija nije terapija za umetnike (mada je tačno da se oni često opredeljuju za ovu vrstu psihoterapije), već klijent može da bude svako ko ima preferenciju ka ovakvom vidu izražavanja, ko želi da bolje upozna sebe i da radi na svojim poteškoćama. Njene pogodnosti se ogledaju i u tome što je ugodna i laka za primenu, nema kontraindikacija, te je prigodna za sve starosne grupe, od najmlađih do najstarijih, za sve terapijske setinge, kao i za najrazličitije problematike. Art terapija nije primena umetnosti u dijagnostičke, edukacijske ili rehabilitacijske svrhe, već primena umetnosti u psihoterapijskom procesu, u skladu sa konkretnim terapijskim ciljevima, koji se određuju prema specifičnim potrebama svakog klijenta. U psihoterapiji umetničko delo ne služi kao projektivna tehnika, nema unapred datog značenja niti tumačenja, ne daje se ocena delu, niti je važan estetski utisak, već je akcenat na procesu stvaranja i promeni. Stoga, nije potrebno da klijent ili terapeut imaju umetničke veštine i talenat. Psihoterapeut ne mora imati umetničko obrazovanje, ali mora imati dušu umetnika. Klijent ne mora biti umetnik, ali se doživljava kao ekspert za svoje delo, svoj problem i rad na njemu.

Integrativna art psihoterapija pruža jedinstvene mogućnosti za izražavanje, podstiče samo-ekspresiju, pospešuje imaginaciju, aktivira maštu, oslobađa kreativne potencijale, proširuje poglede i olakšava razumevanje kompleksnog unutrašnjeg sveta klijenata. Integrativna art psihoterapija prilazi ljudima na holistički način, obuhvatajući i fizički i psihički i duhovni nivo, kroz rad na integraciji i jedinstvu tela, duše i duha, što dovodi do celovitosti bića, kao glavnog cilja integrativne art psihoterapije.